Ruth Bader Ginsburg en de strijd voor gelijke rechten

Met het overlijden van opperrechter Ruth Bader Ginsburg op 87-jarige leeftijd is niet alleen een van de 9 leden van het Amerikaanse Supreme Court overleden. Ruth Bader Ginsburg, oftewel RBG, stond ook nog eens symbool voor de strijd van gelijke rechten voor vrouwen. Ze was een zeer geliefd icoon van progressief Amerika en heeft in haar decennia lange ervaring het leven voor werkende Amerikaanse vrouwen en families structureel verbeterd.

“Fight for the things that you care about, but do it in a way that will lead others to join you”

Ruth Bader Ginsburg

Er zijn diverse momenten in de Amerikaanse politieke geschiedenis waar Ginsburg bij betrokken was en ons een boodschap als voorvechtster van gelijke rechten meegeeft. Cliché maar zo waar; ze inspirerende veel vrouwen en ook mij tijdens haar leven. Haar standvastigheid, doortastendheid en niet aflatende inzet om de positie en levens van vrouwen en families in de Amerikaanse samenleving te verbeteren zijn op zijn zachts gezegd bewonderingswaardig. Ze was er van overtuigd dat er een betere balans mogelijk was tussen familie en carrière voor vrouwen én mannen. En dat deze balans uiteindelijk ook zou leiden tot betere en gelijkere samenleving in zijn geheel.

Eerbetoon van links én rechts

Na het overlijden van Ruth Bader Ginsburg kwam er al snel een officieel statement namens de andere 8 opperrechters naar buiten. Wat opvalt bij zowel de progressieve als conservatieve rechters is dat de woordkeuze om haar te omschrijven veel overeenkomsten vertoond. Veel warme woorden die getuigen van een diep respect voor haar als persoon. En daarnaast een eerbetoon voor haar inzet om de Amerikaanse samenleving te verbeteren waar nodig aan de hand van de Amerikaanse grondwet. Ginsburg was als persoon niet zo zeer uitgesproken als wel bescheiden. Ze vond het belangrijk om altijd op zoek te gaan naar een compromis, waarbij ze hard op de inhoud was maar zacht op de persoon.

“She was a superb judge who gave her best and exacted the best from each of us, whether in agreement or disagreement.”

Clarence Thomas

 “She served our Court and country with consummate dedication, tirelessness, and passion for justice. She has left a legacy few could rival.”

Sonia Sotomayor

 “Justice Ginsburg paved the way for women to become lawyers and judges. She made it possible for women and girls like my daughters to compete on equal footing as student-athletes. “

Brett Kavanaugh

Icoon voor gelijke rechten

Bovenstaand panel gesprek van Berkeley laat zien op welke wijze Ginsburg impact heeft gemaakt op de studenten die nu een rechtenstudie volgen. Op de generaties rechtenstudenten die nu werkzaam zijn als advocaat, rechter en in de politiek. Haar visie en haar eeuwige doorzettingsvermogen hebben haar op een internationaal platform gehesen. Want wees eens eerlijk? Hoeveel rechters ken jij eigenlijk van het Europese Hof? Of uit Nederland? Maar de naam Ruth Bader Ginsburg is iedereen op een moment wel eens ter ore gekomen.

Als mensen haar vroegen waar haar inspiratie vandaag kwam om vrouwenrechten centraal te zetten dan verwees Ginsburg vaak naar haar periode als studente op Harvard. Daar was ze in de jaren ’50 namelijk met slechts 9 vrouwen en 500 mannen op de rechtenfaculteit. Befaamd is inmiddels het diner bij Dean Griswold thuis. Waar hij in 1956 de vrouwelijke studentes vraagt waarom zij een plaats innemen als student, terwijl deze ook had afgestaan kunnen worden aan een man?

He didn’t have any sense that he was making the women feel uncomfortable about this. I don’t know if Flora told you about her answer, but as I remember it, she said, “Dean Griswold, there are X number of us. … There are 500 of them. What better place to find a man?

Ruth Bader Ginsburg

Trailblazer? Jazeker

Tijdens haar leven heeft ze meerdere malen als een van de eerste vrouwen de weg voor generaties na haar vrij gemaakt. Opgegroeid in de jaren ’40 was het voor meisjes niet zo spannend om te gaan studeren, de titel waar het vooral om ging was om snel mogelijk mrs. te worden. Maar haar moeder Celia Bader was een belangrijk factor in haar leven: “My mother told me two things constantly. One was to be a lady, and the other was to be independent. ”

De eerste vrouwelijke student bij Harvard Law Review en later een uitmuntende student bij Columbia Law School. Ze trouwde ondertussen met haar grote liefde Marty en was ook moeder geworden. Voor zijn carrière verhuisde het gezin naar New York waar ze haar excellente track record als student voltooide. En toch. Toen haar professor haar had aanbevolen voor een clerkship bij Supreme Court rechter Felix Frankfurter, kreeg de professor te horen dat hij niet klaar was voor een vrouw. Of er geen man gestuurd kon worden? Bij het solliciteren in New York werd ze steevast afgewezen, het was moeilijk om op een gesprek te komen. Zodra bekend werd dat het om een vrouw ging, werd de deur dichtgedaan.

Begin van een succesvolle carrière

Na haar studie bleef ze in de academische wereld actief. Eerst als onderzoeker en vanaf 1963 als professor bij Rutgers Law School. Haar salaris een lag echter een stuk lager dan het salaris van haar mannelijke collega’s, omdat haar eigen man een goed salaris had. En dus trok ze samen met andere vrouwen op om gelijke salaris behandeling te eisen. Dat resulteerde uiteindelijk in een substantiële verhoging van de salarissen. Nog niet gelijk, maar de toon was gezet.

In 1972 kwam er mede door haar het ACLU Women’s Rights Project. En dat was niet zomaar een project binnen de ACLU. Deze organisatie die al sinds de jaren ’20 opkomt voor burgerrechten en vrijheden van alle Amerikaanse burgers zat in haar hoogtij dagen. De roerige periode rondom de strijd van burgerrechten was net een beetje achter rug, en Ginsburg had inmiddels zelf de nodige discriminatie als vrouw ondervonden. Zo bleek dat toen ze zwanger was haar contract niet werd verlengd, dus bij een 2e zwangerschap verborg ze dat feit zo lang mogelijk. Omdat ze vreesde dat er opnieuw op een ongelijkwaardige manier met haar carrière kansen om zo worden gesprongen. Zo werd seksisme voor haar een belangrijk thema en verlegde ze haar focus steeds meer naar deze vorm van discriminatie.

Reed v. Reed

Als er 1 belangrijke zaak is die uiteindelijk voor het Supreme Court is gekomen en waar Ginsburg een bijdrage aan heeft geleverd dan is het deze zaak voor mij. In 1971 oordeelde het Supreme Court voor de allereerste keer in de geschiedenis dat discriminatie op basis van geslacht ongrondwettelijk was. Want de grondwet behandeld iedereen gelijk. Een enorme overwinning voor de gelijke rechten van vrouwen en een toonaangevende uitspraak van het hooggerechtshof.

Wat was de rol van Ginsburg? Ze was immers nog geen rechter, maar juist vanuit de ACLU was zij 1 van de pleitbezorgers namens de moeder in kwestie. De zaak ging om het feit of mannen automatisch de voorkeur moeten krijgen als executeurs van nalatenschappen. In dit geval, ging het om een wet uit Idaho waarin een man automatisch de voorkeur kreeg boven aan vrouw bij een nalatenschap van een kind. Ginsburg schreef een fantastisch pleidooi over het 14e amendement van de Amerikaanse grondwet. (ook wel haar favoriet) En sindsdien wordt Equal Protection dus toegepast.

Frontiero v. Richardson

Het was deze zaak in 1973 waarbij Ginsburg voor het eerst bij de Supreme Court het woord voerde. Sharron Frontiero was luitenant bij de Amerikaanse luchtmacht en haar aanvraag voor financiële ondersteuning voor haar man werd afgewezen. Simpelweg omdat zij het als vrouw aanvroeg, en de regeling alleen van toepassing was op de families van mannelijke collega’s. Deze discrepantie werd in stand gehouden omdat er amper vrouwen in de luchtmacht werkzaam waren en zij pas de eerste was die hierover aan de bel trok. In haar pleidooi van 10 minuten voor de Supreme Court stelde Ruth Bader Ginsburg het volgende: “Asking the Court to declare sex a suspect criterion, amicus urges a position forcibly stated in 1837 by Sarah Grimké, noted abolitionist and advocate of equal rights for men and women, She said, ‘I ask no favor for my sex. All I ask of our brethren is that they take their feet off our necks”.

De uitspraak was een enorme overwinning voor gelijke rechten van mannen en vrouwen. De meerderheid van de rechters vond dat het ongrondwettelijk was om op basis van administratieve redenen een verschil tussen mannen en vrouwen in stand te houden bij het toekennen van toelagen. En daarmee werd geconcludeerd dat het 5e amendement van de grondwet werd overschreden, de zogenaamde clausule van een eerlijk proces.

Haar rol bij het Hooggerechtshof

In 1980 benoemde President Carter haar bij het Hof van Beroep tot ze door President Clinton in 1993 werd voorgedragen voor als rechter bij de Supreme Court. Vanaf 1993 tot aan haar dood was Ruth Bader Ginsburg 1 van 9 opperrechters. En slechts de 2e vrouwelijke rechter bij dit hoogste Amerikaanse gerechtshof ooit, na Sandra Day O’Connor. Een fantastische beloning voor haar werk en haar inzet om gelijke rechten op de kaart te zetten. In de bijna 20 jaar waarin ze actief was schreef ze zowel de opinie van rechters bij meerderheid en bij minderheid.

Bush v Gore

In 2000 was ze het niet eens met de 5 rechters dat het hertellen van stemmen in Florida gestaakt moest worden tijdens de Presidentsverkiezingen tussen Bush en Gore. Tijdens deze jaren kreeg ze ook de bijnaam Notorious RBG voor de wijze waarop ze vooral de dissenting opinion kon opschrijven. “I dissent” werd in 2000 fameus doordat ze opzettelijk het woord ‘respectfully’ had weggelaten.

In 2007 was er de zaak Ledbetter v. Goodyear Tire & Rubber Company, waarbij het gelijke salaris tussen mannen en vrouwen ter discussie stond. Ledbetter pleitte voor de rechters dat er discriminatie tegen haar had plaats gevonden simpelweg omdat ze een vrouw was. Ginsburg schreef opnieuw de dissenting opinion. “The problem of concealed pay discrimination is particularly acute where the disparity arises not because the female employee is flatly denied a raise but because male counterparts are given larger raises. “

In 2015 werd er mede door haar stem een nieuwe landmark case uitgesproken: het homohuwelijk werd in alle 50 staten legaal. “Marriage today is not what it was under the common law tradition, under the civil law tradition,” Een enorme overwinning voor de burgerrechtactivisten en de LGBQT beweging. Obergefell v. Hodges werd met een meerderheid van 5-4 aangenomen. En opnieuw was het onder andere het 14e amendement dat hier gelijke rechten en behandeling voor iedereen veilig stelde.

Bekijk RBG op Netflix

En beoordeel zelf of zij een trailblazer was. Voor mij in ieder geval zeker!