Een van mijn favoriete fotografen is Dorothea Lange. Enkele jaren geleden hing haar werk in FOAM, Amsterdam en het was een feestje om dat te kunnen zien. Wellicht heb je haar werk wel eens voorbij zien komen, want haar foto’s over de Amerikaanse depressie in de jaren ’30 zijn wereldberoemd. Afgelopen zaterdag volgde ik de online lezing Sociale Documentaire Fotografie van de Vrije Academie, waarin onder andere haar werk stond, en wist ik dat het tijd werd voor een blog over haar en mijn fascinatie voor haar werk. Want storytelling kan op veel manieren. En haar werk is voor mij een fantastisch voorbeeld van American Storytelling.
Fotografe in de dop
Dorothea Lange is in 1895 geboren als Dorothea Nutzhorn in Hoboken, New Jersey. Een dochter van een 2e generatie Duitse immigranten waar op 12 jarige leeftijd haar vader het gezin verliet. Vanaf 1918 kiest ze er dan ook voor om de achternaam Lange van haar moeder aan te nemen. Over haar jeugd is weinig bekend, behalve dat ze op 7 jarige leeftijd polio krijgt waardoor ze haar hele leven last blijft houden van een een pijnlijk rechterbeen en manke voet.
Al op jonge leeftijd weet ze dat ze fotograaf wil worden en na de middelbare school kiest ze ervoor om aan Columbia University een studie fotografie te volgen. Al snel rolt ze in het vak via stages bij verschillende fotografen in de stad totdat ze uiteindelijk in San Francisco beland en haar eigen studio opent.
Het werk van Dorothea Lange is wereldberoemd geworden dankzij het feit dat zij als een van de 11 fotografen opdracht had gekregen van de Resettlement Administration (later omgedoopt tot de Farm Security Administration) om de gevolgen van de Grote Depressie op het platteland vast te leggen. Haar werk had daardoor ook een enorme sociale impact. Haar foto’s kwamen in kranten en tijdschriften in het hele land waardoor ze een menselijk gezicht wist te geven aan de enorme impact van deze crisisjaren.
Iconische beelden
Haar meest iconische foto is de foto van Florence Owens Thompson uit 1936 waarbij we een moeder met 3 van haar kinderen zien. Deze foto vertelt het verhaal van de armoede, ontreddering en volharding tijdens de verschrikkelijke jaren van de Grote Depressie voor boerenfamilies op het platteland van Californië. En dat komt vooral door de blik en houding van deze vrouw. Pas 32 jaar, maar de tol van het harde leven tekent zich letterlijk af op haar gezicht.
Ik vind deze foto en het verhaal erachter enorm inspirerend. Want met de foto heeft Dorothea Lange alles in beeld gebracht waar we nu de jaren ’30 mee definiëren. De foto’s van Lange waren een publiek bezit, ze verdiende er ook geen geld mee, maar wist met dit werk juist geld en voedsel op te halen voor de arme gezinnen. Het verhaal over dit gezin, en daar zijn verschillende interpretaties over, is dat het gezin woonde op een zogenaamd ‘pea camp’. De mannen waren er die dag niet, de oogst was mislukt door de vorst en de moeder had zojuist de autobanden verkocht om nog wat eten te kunnen kopen.
I saw and approached the hungry and desperate mother, as if drawn by a magnet. I do not remember how I explained my presence or my camera to her, but I do remember she asked me no questions. So I made five exposures, working closer and closer from the same direction.
Dorothea Lange
De foto werd onmiddellijk afgedrukt in San Francisco News met een redactioneel commentaar ‘What Does the ‘New Deal’ Mean To This Mother and Her Children?” en binnen een week stuurde de federale overheid bijna 10.000 kilo eten naar dit kamp. Het gezin Thompson was inmiddels al vertrokken, maar de achtergebleven gezinnen werden hiermee geholpen. Kenmerkend voor het werk van Lange is dat zij altijd het menselijke naar voren wist te brengen in haar foto’s. Ze bleef daarvoor soms uren/dagen op 1 plek, maakte contact met mensen en bouwde een vertrouwensrelatie op alvorens ze begon met fotograferen. Ze maakt ook uitvoerige notities met uitspraken van de mensen die ze op de camera wist vast te leggen.
Lange valt op met haar documentaire stijl
Hoe kwam je als enige vrouw in de jaren ’30 aan een opdracht om namens de overheid de gevolgen van de Grote Depressie in beeld vast te leggen? Daarvoor is het goed om een blik te werpen op de geschiedenis van Lange zelf, en het werk dat ze deed in de jaren ervoor.
In de jaren ’20 verdiende ze haar geld nog met portretten van welgestelde burgers en hun gezinnen in haar eigen studio in San Francisco, maar de crisis van 1929 raakt ook haar hard. De klanten blijven weg nu het geld opraakt en na ruim 10 jaar als portret fotografe komt er daarmee een einde aan haar carrière. In 1933 verlegt ze daarom haar werk naar de buitenwereld met onderstaande foto van een wachtrij voor de gaarkeuken vlakbij haar studio.
Een straatbeeld dat kenmerkend was voor deze tijd in veel Amerikaanse steden: rijen met werkloze mannen wachtend op iets te eten van een gaarkeuken. Wat opvalt is de man in het midden, hij staat namelijk met zijn rug naar de anderen toe. Geïsoleerd en wachtend met een tinnen beker staat hij alleen. En het is waarschijnlijk deze foto geweest waardoor het werk en het talent van Dorothea Lange opgemerkt werd door de overheid. De foto werd namelijk afgedrukt in verschillende media en wist hiermee een groot bereik onder fotografen en politici te krijgen.
That the familiar world is often unsatisfactory cannot be denied, but it is not, for all that, one that we need abandon,” We need not be seduced into evasion of it any more than we need be appalled by it into silence.… Bad as it is, the world is potentially full of good photographs. But to be good, photographs have to be full of the world.”
Dorothea Lange
Tijdloze beelden die je blijven raken
Het werk van Dorothea Lange als 1 van de 11 officiële fotografen om de gevolgen van de Grote Depressie en de droogte in de jaren ’30 vast te leggen bracht haar in veel verschillende Staten. Centraal bleef altijd het menselijke perspectief, het menselijke verhaal in haar beeld. Voorzien van een anekdote of uitspraak van de mensen op haar foto’s. Zo zijn haar foto’s ook een levend testament geworden van deze tijd: ze bieden ons namelijk een kijkje in de Amerikaanse samenleving door de ogen van deze vrouw.
Vlak voor haar dood in 1965 kreeg ze te horen dat het Modern Museum of Arts (MoMa) in New York een solo tentoonstelling over haar werk zou organiseren. Voor de 1e keer in de Amerikaanse geschiedenis wist een vrouwelijke fotograaf deze eer te krijgen. Ze werkte tot aan haar dood mee aan de totstandkoming hiervan, en in 1966 werd de tentoonstelling geopend voor het grote publiek.
Online kun je veel van het werk van Dorothea Lange terugzien, met mooie audiofragmenten erbij. Ook een aanrader is het boek Daring to Look: Dorothea Lange’s Photographs and Reports from the Field met daarin een prachtig overzicht van haar werk voorzien van een context door Anne Spirn.
American Storytelling 